Thông tư 30/2014 của BGDĐT ban hành quy định đánh đánh giá học sinh tiểu học (HSTH) bắt đầu có hiệu lực từ ngày 15/10/2014 và chính thức được áp dụng vào việc đánh giá học sinh các trường Tiểu học trên toàn quốc đã làm thay đổi căn bản hình thức kiểm tra đánh giá học sinh tiểu học.
Từ chỗ kiểm tra đánh giá thường xuyên bằng điểm số và chủ yếu hướng vào ghi nhớ kiến thức trước đây, được thay bằng đánh giá thường xuyên bằng nhận xét và kiểm tra đánh giá hướng vào năng lực, chú ý nhận xét, tư vấn, phản biện, mức độ thể hiện năng lực, phẩm chất học sinh. Đặc biệt, cách đánh giá mới, không xếp loại học tập theo các mức giỏi, khá, trung bình, yếu, không so sánh học sinh này với học sinh khác, đã góp phần đáng kể giảm áp lực điểm số, căn bệnh thành tích trong GD.
Mục tiêu lớn nhất của Thông tư 30 là quan tâm đến sự phát triển về năng lực và phẩm chất của mỗi học sinh đảm bảo theo tinh thần đổi mới căn bản toàn diện giáo dục được nêu ở Nghị quyết 29. Tuy nhiên, để thực hiện tốt công tác này, để thông tư đi vào cuộc sống không phải nhiệm vụ giản đơn có thể làm một sớm, một chiều mà cần có quá trình thay đổi, từ nhận thức, đến cách làm, ở trong ngành giáo dục cũng như toàn xã hội, tạo sự đồng thuận cao trong hành động.
Thông tư 30/2014/TT-BGDĐT nêu rõ mục đích của việc đánh giá là giúp GV điều chỉnh, đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức hoạt động dạy học, hoạt động trải nghiệm ngay trong quá trình và kết thúc mỗi giai đoạn dạy học, giáo dục. Bên cạnh đó, kịp thời phát hiện những cố gắng, tiến bộ của HS để động viên, khích lệ và phát hiện những hạn chế của HS để hướng dẫn, giúp đỡ các em trong quá trình học tập, rèn luyện.
Trước khi thông tư 30/2014/TT-BGDĐT ra đời cán bộ quản lí giáo dục, giáo viên bậc tiểu học thành phố Lào Cai đã được tiếp cận với tinh thần của hình thức đánh giá mới này trên cơ sở triển khai thí điểm và nhân rộng có hiệu quả mô hình Trường tiểu học mới Việt Nam (VNEN). Cùng với đó, Sở giáo dục và đào tạo Lào Cai, Phòng Giáo dục và Đào tạo thành phố Lào Cai đã cử nhiều cán bộ cốt cán tham dự các lớp tập huấn do Bộ GD&ĐT tổ chức. Sau đó triển khai sâu rộng tới tất cả các giáo viên đảm bảo giáo viên nào cũng được tiếp cận, hiểu, biết cách đánh giá và đánh giá được học sinh theo đúng Thông tư.
Ở mỗi đơn vị trường học, Lãnh đạo trường cũng vào cuộc một cách tích cực bằng những việc làm thiết thực: Thường xuyên tổ chức các buổi tập huấn, các buổi sinh hoạt chuyên môn theo tổ, trường, cụm trường nhằm chia sẻ, hướng dẫn, giúp đỡ giáo viên tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc mà giáo viên dễ mắc phải khi thực hiện đánh giá học sinh theo hình thức mới này. Để thông tư “sống” trong quá trình dạy- học, không ai khác, nhân tố quyết định chính là giáo viên- những kĩ sư tâm hồn trực tiếp đứng lớp. Phải thừa nhận rằng, việc chuyển đổi từ cách đánh giá bằng những con điểm khô khan sang cách đánh giá thành ngôn từ phong phú, hấp dẫn đối với mỗi giáo viên là không dễ dàng.. Để đảm bảo mục tiêu trong mỗi tiết học, đòi hỏi người giáo viên phải quan sát kĩ lưỡng hơn, gần gũi hơn, tỉ mỉ hơn với mỗi học sinh từ đó kịp thời động viên, khích lệ và có biện pháp hỗ trợ, giúp đỡ các em. Trong mỗi lời nhận xét, giáo viên cũng cần linh hoạt thay đổi ngôn từ để thu hút hơn với từng học sinh, làm sao để mỗi học sinh đều cảm thấy mình được quan tâm, động viên, khuyến khích, để từ đó tự tin, tích cực học tập để khắc phục những mặt còn hạn chế .. Cũng qua lời nhận xét của giáo viên học sinh biết được mình đang đạt ở mức độ nào, xác định được điểm mạnh, điểm yếu của bản thân tự tìm cách khắc phục. Lưu ý là giáo viên phải thường xuyên tạo cơ hội để học sinh được tự đánh giá mình, đánh giá bạn, đó cũng chính là quá trình học để phát triển năng lực, phẩm chất của HS. Trong quá trình đánh giá thường xuyên, để lời nhận xét không nhàm chán. mỗi giáo viên phải không ngừng tự bồi dưỡng kiến thức, tích cực học hỏi và trau dồi kinh nghiệm thông qua học đồng nghiệp, luôn tự làm mới mình trong từng lời nhận xét. Để làm tốt được việc này, mỗi nhà trường cần tập huấn kỹ cho giáo viên về “Kỹ thuật nói lời nhận xét và viết lời nhận xét” thông qua các chuyên đề và việc dự giờ thăm lớp của Ban giám hiệu và tổ cốt cán.
Ngoài việc thực hiện thay đổi cách đánh giá học sinh, mỗi giáo viên phải là một tuyên truyền viên xuất sắc tuyên truyền tinh thần đổi mới của Thông tư 30 đến các bậc cha mẹ học sinh và cộng đồng để nhân dân thấy rõ được con đường Học mà con mình đang đi sẽ tạo ra một thế hệ tương lai – những con người mới có kiến thức, năng lực và phẩm chất đáp ứng được yêu cầu phát triển của xã hội. Để có được thế hệ con người mới, cha mẹ học sinh phải có trách nhiệm cao hơn với con cái mình, không đứng ngoài cuộc mà cùng tham gia đánh giá quá trình và kết quả học tập, rèn luyện của con em mình. Khi tuyên truyền tốt, cộng đồng sẽ tin tưởng và ủng hộ cách đánh giá mới này.
Những đổi mới trong đánh giá học sinh của Thông tư 30 đã bắt kịp theo xu hướng đổi mới chung của giáo dục trên thế giới. Bất kì sự đổi mới nào cũng kèm theo những khó khăn ban đầu . Tuy nhiên với tính tích cực, nhân văn của Thông tư và sự nhiệt tâm của đội ngũ nhà giáo, CBQLGD chắc chắn mỗi học sinh của chúng ta sẽ được quan tâm, chăm sóc tốt hơn trong môi trường giáo dục lành mạnh để phát triển năng lực, phẩm chất cần thiết, trở thành con người mới Việt Nam mà thời đại đang cần.
Ngày 30/12/2014
Ngô Vũ Quốc
Phó trưởng Phòng GD&ĐT TP Lào Cai